گروه های اموزشی متوسطه ی منطقه ی 4

ارائه مطالب آموزشی در وبلاگ گروه های آموزشی

ارائه مطالب آموزشی در وبلاگ گروه های آموزشی

شیوه نامه طراحی سوالات مفهومی و استاندارد

پنجشنبه, ۷ آذر ۱۳۹۲، ۰۵:۵۷ ب.ظ

-1 به دلیل تغییر در شیوه گزینش دانشجو در دانشگاهها و حذف کنکور در سنوات آینده، بهتر است سوالات مفهومی جایگزین سوالات رویه ای شوند تا شناسایی استعداد ها بهتر صورت گیرد .

-2 ایجاد رقابت وهماهنگی در معلمان ودبیران برای طراحی سوالات مفهومی که با شیوه های نوین یاددهی – یادگیری و فعالیتهای  گروهی انطباق کامل دارد .

-3 نظر به برنامه درسی ملی ، تحول بنیادین وتغییر محتوای کتب درسی تغییر نگرش و رویه در طراحی سوالات ضروری است

-4 طراحی سوالات بر اساس معیارهای مفهومی واستانداردبه یقین زمینه ساز تغییر در نگرش ونحوه یادگیری است

-5 طراحی سوالات مفهومی و استاندارد خود عاملی در جهت تقویت خلاقیت و نوآوری دانش آموزان خواهد بود 

-6 بخاطر تاثیر سوابق تحصیلی در ورود دانش آموزان به دانشگاه طراحی سوالات مفهومی و استاندارد ضروری می باشد.

-7 با توجه به رویکرد مفهومی بودن سوالات نهایی طراحی سوالات بر این مبنا برای کمک به دانش آموزان امری ضروری است.

 تعریف سوالات مفهومی واستاندارد

ارائه دادن یک تعریف جامع از سوال مفهومی بدون توجه به شیوه های نوین آموزش که عبارتند از : روش های فعال ، فعالیت گروهی وآموزش الکترونیکی امکان پذیر نیست بلکه معلم با طرح یک مسئله که بر گرفته از زندگی طبیعی است ( ورودی روش فعال ) به عنوان یک راهنما دانش آموزان را به فکر کردن در مورد مسئله طرح شده تشویق می کند .( تحریک انگیزه ) سپس معلم با ایجاد یک محیط تعاملی راه حل های مطرح شده را مدیریت کرده  فازهای متوالی  ونتیجه بدست آمده را بین دانش آموزان باز گو می کند( وحدت شخصیت) ) بدین ترتیب روند آموزش ادامه می یابد و مفهوم مورد نظر به دانش آموزان القا می شود . از این رو معلم می تواند آموزش همگرا داشته باشد یعنی مفهوم ونقطه پایانی برای معلم مشخص بوده و با مدیریت مناسب دانش آموزان را به نقطه مطلوب برساند یا اینکه آنها را هدایت کرده تا به دیدگاههای متفاوتی در مورد مفهوم مورد نظر برسند .

بنابراین به سوالاتی ، سوالات مفهومی گفته می شود که با چالش کشاندن مفاهیم آموزش داده شده بطور فعال به دیدگاههای متفاوتی از آن مفهوم برسد . به عبارت دیگر سوال مفهومی باید بتواند مفهوم آموزش داده شده توسط معلم را که به صورت همگرا است را به دیدگاههای واگرا تغییر رفتار دهد . به طور کلی در سوالات مفهومی سطوح بالای حیطه شناختی مطرح است . انتظار می رود روند طراحی سوالات امتحانی نیز باید منطبق با رویکرد آموزشی ؛ تغییر کند . به عبارت دیگر سوالات امتحانی نیز باید به صورتی باشد که دانش آموز در حل آن از تجربه شخصی که در کلاس درس بدست آورده ؛استفاده کند .

طبعا طراحی سوالات مفهومی و استاندارد بدون ارائه بخشی از حل آن ( راهنمایی ) برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان و تمایل به ادامه حل سوال ؛امکان ناپذیر است . زیرا ترغیب دانش آموز به حل رویکردهای مورد هدف در تالیف کتب جدید آموزشی است .

معیارها وملاک های ارزیا بی سوالات :

راهنمای سوالات مفهومی و استاندارد

وقتی می خواهید امتحان بگیرید به چه فکر می کنید؟ آیا این امتحان دارای روایی و پایایی است؟ آیا این امتحان قابل اجرا است؟

برای بالا بردن روایی و پایایی امتحان چه باید کرد؟ برای قابل اجرا شدن یک امتحان چه پیشنهادی دارید؟

نکات قابل توجه برای افزایش روایی امتحان :

- جدول مشخصات امتحان تهیه شود 1 - از انواع سوالات استفاده شود 2 - سوالات ، تمام سطوح یادگیری را اندازه بگیرد .

3- نمونه سوالات ما نمونه جامعی از تمام سوالات ممکن باشد .

عوامل موثر در پایایی امتحان :

عوامل بیرونی :

- خصوصیات دانش آموز مانند بیماری ، اضطراب و ...

- محیط فیزیکی مانند : گرما و سرما، محل مناسب نشستن ، سوز ، سر و صدا و ...

- نحوه اجرا : به صورت مناسب اجرا شود در زمان مناسب در مورد اجرای آن مثلا این که چقدر زمان دارند ، چگونه اجرا کنند، پاسخنامه دارد یا خیر و راهنمایی لازم داده شود و در زمان خستگی دانش آموزان اجرا نشود .

عوامل درونی :

- آسان و دشواری سوال : وقتی سوالات خیلی سخت ویا خیلی آسان باشند بین افرادی که یاد دارند و افرادی که یاد ندارند تفاوت قائل نمی شود .

- تعداد سوالات : هر چه تعداد سوالات بیشتر باشد پایایی امتحان بیشتر است و محتوای بیشتری را اندازه می گیرد به شرطی که آنقدر زیاد نباشد که دانش آموزان به دلیل خستگی به بعضی از سوالات پاسخ ندهند .

برای تهیه جدول مشخصات امتحان باید مراحل زیر را طی کنیم :

1- فهرست کردن تمام اهداف رفتاری .

 2-قرار دادن محتوای درسی در مقابل اهداف رفتاری

3- مشخص کردن سطوح یادگیری هر یک از اهداف رفتاری

مانند جدول زیر :

ردیف  اهداف رفتاری  محتوا سطح یادگیری  نوع سوال دانش اموزان در پایان این درس باید بتوانند :

جمعیت های جغرافیایی را روی نقشه نشان دهد . جهت یابی

درک و فهم  کوتاه پاسخ

انواع سوالات :

تولید پاسخ)ذهنی( -1 انشایی)گسترده : پاسخ ، محدود پاسخ 2 ) : کوتاه پاسخ گزینش پاسخ - )عینی(: 1 صحیح و غلط) صحیح – غلط ، بله – نه ، اصلاحی ، خوشه ای( 2 - چندگزینه ای)تنها گزینه درست ، بهترین گزینه ، گزینه منفی ) جورکردنی ( ساده، نقشه ای،رده بندی(.

سوالات تولید پاسخ )ذهنی(:

در این نوع سوالات دانش آموز خودش پاسخ سوال را تولید می کند وبخاطر تاثیر ذهنی مصحح در نمره گذاری ، ذهنی می گوییم . انواع سوالات تولید پاسخ :

-1 تشریحی : سوالات بسیار مفهومی هستند که سطوح بالای یادگیری مثلا کاربرد،تحلیل ،ترکیب و ارزشیابی را اندازه می گیرند

)ازاین سوالات باید به صورت محدود استفاده گردد(.

 

مثال -1 نقش پرفشار سیبری بر آب و هوای ایران را توضیح دهید -2 کشت گذرا یا نوبتی را توضیح دهید

سوالات گسترده پاسخ از نظر مقدار نوشتن محدودیتی ندارند اما در سوالات محدود پاسخ از نظر مقدار و زمان محدودیت دارند و این محدودیت مربوط به حجم مطلب و زمان پاسخگویی است نه بخش خاصی از مطلب . مثال : نقش ناهمواریها را در زندگی خود در 4 خط بنویسید.

مزایا :

-1 تهیه آن آسان است .

-2 سطوح بالای یادگیری را می سنجد .

-3 این نوع سوالات بهترین نوع سوالات در سنجش پروراندن جواب هستند .

-4 در نحوه مطالعه دانش آموزان تاثیر مثبت دارد .

گره گاه ها :

-1 نمونه کوچکی از محتوا را می سنجد .

-2 تصحیح آنها بسیار وقت است و با دقت و به طور عینی انجام می گیرد .

قواعد تهیه سوالات تشریحی :

-1 با رسم جدول مشخصات امتحان آن درس ، دقت نمائید تا سوالها به طور مستقیم با اهداف آموزشی مرتبط باشد .

-2 سوالهای انشایی را برای اهدافی محدود کنید که با سایر انواع آزمونها به خوبی قابل اندازه گیری نیستند .

-3 صورت سوالها را با عبارات و کلمات روشن و واضح بنویسید .

-4 تا حد امکان از سوالهای تازه و موقعیتهای جدید استفاده کنید .

-5 به آزمون شوندگان حق انتخاب چند سوال از میان تعداد سوال را ندهید .

-6 عواملی را که در ارزشیابی آزمونهای تشریحی دخالت خواهید داد از پیش تعیین کنید و آنها رابه اطلاع آزمون شوندگان برسانید .

قواعد تصحیح :

برخلاف آزمونهای عینی در آزمونهای تشریحی بخش اعظم اندازه

گیری توانایی مورد سنجش به شخصی که پاسخ سوال را می خواند و نمره می دهد وابسته است . بنابراین دقت در روش اندازه گیری آزمونهای تشریحی به مقدار زیاد به نحوه ی تصحیح برگه های امتحانی و دقت عمل مصححان وابسته است .

نکات پیشنهادی برای کیفیت نمره گذاری آزمونهای تشریحی :

-1 پاسخ سوالهارا تنها بر اساس هدفی که در سوال گنجانیده شده است تصحیح کنید .

-2 با نوشتن یک پاسخ نمونه یا الگو برای هر سوال به عنوان کلید از دخالت عوامل نامربوط جلوگیری کنید .

-3 پاسخ را سوال به سوال تصحیح کنید نه ورقه به ورقه .

-4 هنگام تصحیح اوراق از شناسایی نام صاحبان انها خودداری کنید .

-5 بر روی برگه های آزمون اشتباهات دانش آموزان را تصحیح و اظهار نظر خود را بنویسید .

آزمونهای کوتاه پاسخ :

این نوع آزمونها از مجموعه ای از سوالهای مختصرکه غالبا برای سنجش اهداف اموزشی سطح پایین طرح می گردد، تشکیل شده است . سوالهای آزمون کوتاه پاسخ از آزمون شونده می خواهد تا کلمه ، عبارت، جمله ، عدد یا علامتی را در پاسخ به یک سوال یا تکمیل یک جمله بنویسد .

انواع آزمونهای کوته پاسخ عبارتند از :

-1 پرسشی : مثال ؛ واحد را تعریف کنید؟

-2 کامل کردنی : مثال ؛ بزرگترین دریاچه دنیا .................. می باشد .

مرتفع ترین قله ............ می باشد .

-3 تداعی : مثال ؛ بعد از نام هر استان مرکز آن را بنویسید .

خوزستان ( ) خراسان شمالی ( )

مزایا :

-1 اجرای آنها آسان است .

-2 نسبت به آزمون های عینی ، تقلب را کاهش می دهد و اطلاعات تشخیصی بیشتری را در اختیار معلمان می گذارد .

-3 حدس زدن کورکورانه وجود ندارد .

گره گاه ها :

-1 برای سنجش اهداف سطح پایین مناسب هستند .

-2 تصحیح و نمره گذاری پاسخهای این آزمونها به دقت و سرعت آزمونهای عینی نیست .

قواعد تهیه سوالات کوتاه پاسخ :

-1 برای آزمون خود جدول مشخصات امتحان تهیه کنید .

-2 هر سوال باید موضوع مهمی را شامل شود .

-3 صورت سوال را به صورت کاملا روشن بنویسید به گونه ای که به پاسخ مشخص و معینی نیاز داشته باشد .

-4 در سوالهایی که پاسخهای آنها اعداد هستند واحد مقیاس و میزان دقتی را که در محاسبات باید دقت شود ، مشخص کنید .

-5 سوال را از روی مطالب عینا نقل نکنید .

-6 در سوالهای کوتاه پاسخ ، کامل کردنی تنها عبارات و کلمات مهم را حذف کنید .

-7 در سوالهای کامل کردنی تعداد زیاد جای خالی منظور نکنید .

-8 جای خالی سوالهای کامل کردنی را تا آنجا که ممکن است در قسمت پایانی قرار دهید .

-9 تا حد امکان به جای سوالات کامل کردنی از سوالهای برشی استفاده کنید .

-10 در سوالهای کامل کردنی از کاربرد اشارات دستوری و موارد دیگری که جواب سوال را مشخص می کند خودداری کنید .

قواعد تهیه سوالات عددی :

-1 تا حد امکان از اعداد ساده استفاده کنید .

-2 تا حد امکان مسائلی را مطرح کنید که دارای جواب هستند .

-3 میزان دقت مورد انتظار را تعیین کنید .

-4 اگر لازم است آزمون شوندگان در پاسخ خود واحد اندازه گیری را نشان دهند این مطلب را به اطلاع آنان برسانید .

-5 در صورت امکان مسائل پیچیده و چند مرحله ای به تعداد مسئله یک مرحله ای و ساده تقسیم کنید .

-6 تا آنجا که امکان دارد مسائل عددی را به زبان ساده و به طور مختصر بیان کنید .

آزمونهای عینی :

آزمونهایی هستند که در انها هم سوال و هم جواب در اختیار آزمون شوندگان قرار داده می شوند و آزمون شوندگان درباره جوابهای داده شده ،

تصمیمهایی می گیرند یا اعمالی را انجام می دهند . این آزمونها از سه دسته اصلی صحیح – غلط ، جورکردنی و چند گزینه ای تشکیل

می شوند . اگر معلم بخواهد توانایی بازخوانی دانش آموزان را بسنجد حتما باید از آزمونهای تشریحی و کوتاه پاسخ استفاده کند .

آزمونهای صحیح – غلط :

در این نوع آزمونها تعدادی سوال یا جمله در اختیار آزمون شوندگان گذاشته می شود و او صحیح یا غلط بودن آنها را تعیین می کند .

انواع صحیح – غلط :

-1 نوع صحیح – غلط : در این نوع سوال یک جمله خبری،یک محاسبه عددی،یا یک معادله در اختیار ازمون شونده گذاشته می شود و از او خواسته می شود درستی یا نادرستی آن را تشخیص دهد .

مثال : به اقدامات انسانی که منجر به کاهش بیابان می شود، بیابان زدایی می گویند . صحیح غلط

-2 بله – نه : در این نوع سوال یک جمله پرسشی در اختیار آزمون شونده گذاشته می شود و او باید جواب بله یا نه را مشخص کند . مثال : آیا ایران در نوار بیابانی جهان واقع شده است؟ بله نه

-3 نوع اصلاحی :

در این نوع سوال به آزمون شونده جمله ای داده می شود که در آن غلطی وجود دارد و او باید غلط را تشخیص دهد، آن را خط بزند و درستش را بنویسد . مثال : جملات زیر را بخوانید و ابتدا صحیح یا غلط بودن آن را مشخص کنید و در صورت غلط بودن آن را اصلاح نمایید

- شغل مردم شمال غربی زاگرس زراعت است .

- جلگه میاندوآب در ناحیه خزری واقع شده است .

- جلگه گیلان توسط رودخانه سفیدرود شکل گرفته است .

-4 نوع خوشه ای : در این نوع سوال تنه سوال به صورت یک جمله

ناتمام نوشته می شود و به دنبال ان تعدادی جواب قرار می گیردکه دراین سوالات هریک از جوابهای پیشنهادی باید به عنوان صحیح یا غلط مورد قضاوت قرار گیرد . مثال : - لوزی چهارضلعی است که :

-1 اضلاع آنها با هم مساوی است . ص غ

-2 زوایای آنها با هم مساوی است . ص غ

-3 قطرهای آنها باهم برابر است . ص غ

-4 قطرهای آن بر هم عمودند . ص غ

-5 قطرهای آن همدیگر ا نصف می کنند . ص غ

- در شکل گیری بیابان های ایران :

-1 پرفشار جنب حاره ای نقش دارد . ص غ

-2 جریانات سرد ساحلی نقش دارد . ص غ

-3 موانع کوهستانی نقش دارد . ص غ

-4 بادهای موسمی نقش دارد . ص غ

مزایا :

-1 سادگی تهیه . 2- عینی بودن تصحیح جوابها . 3- زیادی تعداد آنها در جلسه امتحان .

گره گاه ها :

-1 این آزمونها اغلب برای سنجش اطلاعات جزئی و کم اهمیت به کار می روند .

-2 حدس زدن کورکورانه در آنها خیلی زیاد است .

-3 کاربرد زیاد آنها سبب تاکید بی مورد بر حفظ طوطی وار اطلاعات کم اهمیت می شود .

-4 انها بیشتر برای سنجش اهداف سطح پایین مفیدتر و توانایی پیچیده سطح بالا را اندازه نمی گیرد .

قواعد تهیه :

-1 سوالها را تا حد امکان ساده ،مختصر و واضح بنویسید .

-2 جمله هایی به کار ببرید که درست یا غلط بودن آنها برای کسانی که موضوع سوال را یاد گرفته اند اشکار باشد .

-3 از کاربرد کلماتی چون همه، بعضی وقتها، غالبا،هرگز،و از این قبیل پرهیز کنید .

-4 سعی کنید طول سوالهای صحیح و سوالهای غلط هم اندازه باشند .

-5 سوالهای صحیح – غلط را از روی جمله کتاب ننویسید .

-6 سعی کنید هر سوال به یک هدف آموزشی مهم مربوط باشد و از گنجانیدن مطالب کم اهمیت در سوال بپرهیزید .

آزمونهای جور کردنی :

از تعدادی سوال تشکیل می شوند که هر یک از آنها شامل دو ستون است یک ستون معرف پرسشها و یک ستون معرف پاسخهاست . وظیفه آزمون شونده آن است که پاسخها را با پرسشهای مربوط جور کند .

انواع سوالات جور کردنی :

-1 معمولی 2- نقشه ای 3- رده بندی

-1 در نوع سوالهای جورکردنی معمولی در یک ستون سوالها و در

ستون دیگر پاسخها قرار دارند و آزمون شونده باید پرسش و

پاسخها را جور کند . مهمترین نکته در این نوع سوال این است که باید تعداد پاسخها بیشتر از تعداد سوالات باشد . مثال : هر یک از

قله های زیر مربوط به کدام رشته کوه می باشد، نام آن را جلوی رشته کوه بنویسید .

پدیده مکان

-1 علم کوه ( ) الف – البرز

-2 زردکوه ( ) ب - زاگرس

-3 شاجهان ( ) پ – آلاداغ

-4 اورست ( ) ج - کپه داغ

-2 در نوع سوالات جورکردنی، نقشه ی نقاط مختلفی با شماره یا حروف مشخص شده اند که در اختیار دانش آموزان گذاشته می شود واز آنان خواسته می شود تا این شماره ها یا حروف را با نام شهرها، دریاچه ها و رودخانه ها یا مواردی از این قبیل جور کنند یا می توان یک دستگاه برقی را که در آن قسمتهای مختلف دستگاه شماره گذاری شده اند به دانش آموزان داد و از آنان خواست تا نام قسمتهای مختلف دستگاه را با شماره های داخل شکل ارتباط دهند .

الف : لامپ ( )

ب : پیل ( )

ج : کلید ( )

د : سیم ( )

-3 رده بندی : در این نوع سوالها یک طرح رده بندی )مثلا قسمتهای جمله،انواع جانوران،دوره های تاریخی،انواع گیاهان و... (از دانش آموزان خواسته می شود تا طبق طرح، رده بندی کنند . مثال :

پدیده های زیر مربوط به کدام قاره می باشند؟

جنگلهای آمازون ( ) الف – آسیا

قله کلیمانجارو ( ) ب – آفریقا

رشته کوه هیمالیا ( ) ج - اروپا

مزایا :

سوالات جورکردنی برای آزمون دانش اصطلاحات، تعاریف، تاریخها ، رویدادها و سایر موارد مربوط به روابط ساده بسیارمناسب اند . همچنین برای سنجش یادگیریهایی که به کلمات " چه کسی " ، " چه چیزی " ، " چه زمانی " و " کی " مشخص می شوند مفیدند .

فواید و کاربرد سوالات آزمونهای جورکردنی :

-1 نمونه نسبتا بزرگی از محتوای درسی و اهداف آموزشی را فراهم می اورد .

-2 تصحیح آنها با عینیت و سهولت امکان پذیر است .

-3 توانایی تشخیص بین امور را به خوبی می سنجد .

گره گاه ها :

-1 باعث حفظ طوطی وار می شود .

-2 پیدا کردن مجموعه ای از پرسشها که به اندازه کافی شبیه هم باشند کاری دشوار است .

قواعد تهیه :

-1 پرسش و پاسخهای متجانس و همگون انتخاب کنید .

-2 طول فهرست های پرسش و پاسخ را کوتاه انتخاب کنید و مطالب کمتری را در هریک از پاسخها قرار دهید .

-3 در راهنمای سوال اطلاعات لازم را درباره نحوه مقایسه و

جورکردن پرسش و پاسخها در اختیار دانش آموزان قرار دهید .

-4 همه پرسش و پاسخهای یک سوال را در یک صفحه قرار دهید

-5 در صورت امکان فهرست پاسخها را بطور منطقی مرتب کنید .

-6 در فهرست پرسشهای سوالات جورکردنی از کاربرد جملات نیمه تمام خودداری کنید .

-7 پرسشها را با شماره و پاسخها با حروف مشخص کنید .

-8 هریک از پاسخها باید برای تمام پرسشهای یک سوال درست جلوه کند .

-9 از نوشتن سوالهایی که پرسشها و پاسخهای آنها کاملا با هم جور می شوند پرهیز کنید .

آزمونهای چندگزینه ای :

شامل تعدادی سوال است که هریک از آنها از یک قسمت اصلی و تعدادی گزینه ( پاسخ ) تشکیل می شود . و آزمون شونده از میان گزینه های پیشنهادی گزینه صحیح ( پاسخ سوال ) را انتخاب می کند .

انواع سوالات چند گزینه ای :

-1 تنها گزینه درست 2- بهترین گزینه 3- گزینه منفی

-1 تنها گزینه درست : این نوع سوال ساده ترین نوع سوالات چند

گزینه ای است در این نوع سوالات تنها یکی از گزینه ها درست است و بقیه گزینه ها کاملا غلط هستند .

مثال : کدامیک بزرگترین دریاچه جهان است؟

الف - خزر ب - ویکتوریا ج - بایکال د - می شی گان

-2 نوع بهترین گزینه : در این نوع سوال همه گزینه ها درست هستند اما یکی از انها از همه درست تر یا بهتر است .

مثال : اقشار عشایر متکی بر کدام مورد می باشد .

الف – زراعت ب - دامداری ج - صنایع دستی د - صنایع تبدیلی

-3 گزینه منفی : در این نوع سوال تنه سوال به صورت منفی بیان می شود و همه گزینه ها به جز یکی از آنها درست هستند . مثال : کدامیک از پدیده های زیر در ایران واقع نشده است؟

الف – زاگرس ب - البرز ج - مسجدسلیمان د - هندوکش

مزایا :

-1 این نوع آزمونها نسبت به سایر آزمونهای عینی انعطاف پذیرترند . انها علاوه بر دانش ،توانایی استدلال، قضاوت و بسیاری از بازده های مهم دیگر یادگیری را می سنجد .

-2 با استفاده از سوالات چندگزینه ای می توان در یک زمان محدود تعداد زیادی از اهداف آموزشی و بخش مهمی از محتوای درس را اندازه گیری کرد .

-3 نسبت به آزمونهای صحیح – غلط کمتر امکان حدس زدن کورکورانه به ازمون شونده می دهد .

-4 پاسخها به سادگی و با عینیت کامل قابل تصحیح هستند .

-5 اگر گزینه های انحرافی این آزمونها با توجه به اشتباهات و کج فهمی های متداول دانش اموزان تهیه شوند منبع بسیار مناسبی برای تشخیص مشکلات دانش آموزان خواهد بود .

گره گاه ها :

-1 ساختن این نوع آزمونها بسیار دشوار است .

-2 زمانی که به پاسخهای غلط نمره منفی داده می شود دانش آموزانی که خطر می کنند از سایر دانش اموزان نمره بهتر می گیرند .

-3 دانش آموزان قوی بیش از دانش اموزان معمولی قادر به پیداکردن اشکالات،پیچیدگی ها،و نظرگاههای واگرا(غیرمعمولی( در سوالات، هستند . اما از انجا که تنها یک پاسخ صحیح در سوال وجود دارد بابت این تیز بینی خود نه تنها تشویق نمی شود بلکه با دادن جوابی که مورد نظر طراح سوال نیست ممکن است تنبیه شود .

قواعد تهیه :

-1 هرسوال باید یک موضوع مهم با یک هدف آموزشی را اندازه بگیرد .

-2 بیشتر از یک مسئله یا یک مطلب را در هر سوال قرار ندهید .

-3 سوالات را کاملا روشن و واضح بنویسید .

-4 از تکرار مطالب در گزینه ها خودداری کنید .

-5 مطالب اصلی سوال را به طور کامل در تنه سوال بنویسید .

-6 همه گزینه های یک سوال باید متجانس و به موضوع واحدی مربوط باشند .

-7 سوال را طوری بنویسید که پاسخ درست تنها پاسخ درست یا قطعا درست ترین پاسخ باشد .

-8 برای اندازه گیری فرایندهای پیچیده ذهنی از موقعیتهای تازه استفاده کنید .

-9 گزینه های انحرافی را طوری بنویسید که توجه آزمون شوندگان بی اطلاع از موضوع سوال را به خود جلب کنند

-10 گزینه های هر سوال را طوری بنویسید که از نظر دستوری و جمله بندی به طور درست مکمل متن سوال باشند .

-11 از به کاربردن اشاره های دستوری نامربوط و غیره خودداری کنید .

-12 از نوشتن سوالاتی که در آنها در متن سوال منفی و گزینه ها منفی هستند احتراز کنید .

-13 تا حد امکان از به کاربردن عبارتهایی مانند ، همه آنچه در بالا گفته شد ،تمامی موراد فوق و یا هیچکدام و غیره خودداری کنید .

-14 در سوالات منفی کلمات منفی را برجسته کنید .

-15 سوالات را مستقل از یکدیگر بنویسید .

-16 از طرح سوالات گمراه کننده بپرهیزید .

-17 طول گزینه درست را در سوالات مختلف تغییر دهید .

-18 محل گزینه های درست را در میان گزینه های انحرافی به طور تصادفی انتخاب کنید .

-19 برای هر سوال بین 3 تا 5 گزینه در نظر بگیرید .

اهداف آموزشی :

اهداف آموزشی بسیار متنوع هستند و برای سهولت مطالعه ، آنها را به گونه های مختلف طبقه بندی کرده اند که معروفترین طبقه بندی اهداف اموزشی به وسیله گروهی از متخصصان آموزش و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی تهیه شده و به نام بنجامین بلوم که سرپرستی این گروه را برعهده داشته معروف گشته است . اهداف آموزشی ابتدا به سه هدف کلی با نامهای حوزه شناختی، حوزه عاطفی، حوزه روانی – حرکتی تقسیم بندی شده اند . و هر حوزه دارای طبقه بندی مخصوص به خود است . از آنجا که هدف ما تهیه سوالات مفهومی و استاندارد است از این رو ما به حوزه شناختی می پردازیم .

حوزه ی شناختی :

هدفهایی را شامل می شود که با یادآوری یا بازشناسی ، دانش و رشد توانائیها و مهارتهای ذهنی سر و کار دارد . این حوزه مهمترین زمینه ی کار برنامه ریزان درسی و جریان ارزشیابی را تشکیل می دهد . آزمونهای مورد نیاز برای سنجش هدفهای این حوزه غالبا به صورت کتبی تهیه و اجرا می شوند .

حوزه شناختی به دو بخش اصلی دانش و توانائیها و مهارتهای ذهنی تقسیم شده است .

الف - دانش : بنا به تعریف بلوم ، شامل یادآوری امور جزئی و کلی ،یادآوری روشها و فرایندها ، یادآوری الگوها ، ساخت ها و موقعیت ها است . برای مقاصد اندازه گیری ، وضعیت یادآوری تقریبا همان بخاطر آوردن مطالب مناسب است هر چند که در یادآوری ممکن است . مطالب اندکی دستخوش تغییر واقع شوند . با این حال ایجاد تغییر بخش کوچکی از عمل یادآوری را شامل می شود .

ب - توانائیها و مهارتهای ذهنی ( فرادانش  : فعالیت ها و مهارتهای ذهنی از پنج طبقه تشکیل شده اند ( فهمیدن ، کاربرد ، تجزیه و تحلیل ، ترکیب و ارزشیابی )

اصطلاحات

دانش طبقه بندیها وطبقات - دانش راهها و دانش ملاکها- وسایل برخورد دانش روشها یا روش شناسی باامورجزیی- دانش اصلها وتعمیم ها- دانش امور کلی و انتزاعی- طبقه بندی دانش نظریه ها وساخته ترجمه- فهمیدن تفسیر- برون یابی- کاربرد یا کاربستن- تحلیل تحلیل روابط- تحلیل روابط - تحلیل عناصر - ترکیب  تولید یک اثر بی همتا یا منحصر به فرد- تولید یک نقشه یامجموعه اقدامات پیشنهادی ارزشیابی استنتاج مجموعه ای از روابط انتزاعی - داوری بر اساس شواهد درونی - داوری بر اساس ملاکهای بیرونی حیطه دانش

الف - دانش امور جزئی :

1 - دانش اصطلاحات : تعریف اصطلاحات علمی وفنی – بیان معنی لغات تازه درس

-2 دانش واقعیتهای مشخص : گفتن وقایع مهم تاریخی مربوط به کشور - بیان خواص فیزیکی« اصطلاحات زیر را تعریف کنید : الف - بیابان ب - مخروط افکنه » : مثال

ب - دانش راهها و وسائل برخورداری با امور جزئی :

-1 دانش امور قراردادی : توضیح قواعد - بیان قواعد وقوانین

-2 دانش روالها وتوالیها : توضیح تاثیرات یک عامل برروابط پدیده ها – بیان تاثیرعوامل بریک عامل

-3 دانش طبقه بندی ها وطبقات : گفتن نقش وهدف یک رشته علمی – بیان اشکال مختلف یک پدیده

-4 دانش ملاکها : بیان ملاکها مورد استفاده درتعیین ارزش یک مورد خاص - بیان ملاکهای طبقه بندی علوم

-5 دانش روشها یا روش شناسی : نام بردن روشهای مناسب بررسی مسائل - بیان روشهای مورد استفاده دانشمندان برای پاسخ به

سوالهای که درباره یک موضوع خاص .

ج - دانش امور کلی وانتزاعی یک رشته :

1 - -دانش اصلها وتعمیم ها : بیان اصول مهم در یک موضوع – بیان قوانین علمی یک موضوع

2 - -دانش نظریه ها وساختها : بیان اصول ونظریه ها درس - توضیح نظریه های مهم از یک موضوع خاص حیطه فهمیدن

فهمیدن یعنی درک مطالب که فرد از آن طریق درمی یابد که هدف اصلی مطلب مورد نظر چیست . مرحله بالاتر از دانش است زیرادردانش از فراگیرخواسته می شود مطالبی راکه آموخته بدون دخل وتصرف زیاد درآن به یاد آورد ، اما در این طبقه ، یادگیرنده علاوه بر حفظ ؛ مطالب را باید بفهمد . « تفاوت جغرافیای سیاسی وعلم سیاست را باذکر نمونه شرح دهید » : مثال این طبقه شامل سه خرده طبقه می شود

- ترجمه :

انتقال معنی از شکلی به شکل دیگر، ترجمه از یک سطح انتزاعی به سطحی دیگر، بیان یک مطلب پیچیده به زبان ساده ، ترجمه از یک نمادی به شکل دیگر ، توانایی خواندن علائم مخصوص یک علم ، ترجمه از یک شکل کلامی به شکل دیگر، برگردان مطلب از زبان خارجی به فارسی .

- تفسیر :

توضیح مطالب از طریق معنی کردن با دادن مثالها یا خلاصه آنها ، توانایی تفسیر انواع داده ها ، توانایی درک وبیان اندیشه اصلی یک اثر یا یک مطلب بطور خلاصه  .

« نمودارهای مربوط به رابطه ی حرارت و ارتفاع در شرایط عادی و وارونگی دما را تفسیر کنید » : مثال

- برون یابی :

بسط دادن اطلاعات وتعمیم نتایج یک تحقیق یا نمونه ای ازیک گروه به کل گروه ،شق دیگربرون یابی ، درون یابی است که شامل پر کردن فواصل موجود در یک رشته اطلاعات است . مثل توانایی تشخیص عواملی که نتایج نادرست دارند .

حیطه کاربستن

عبارت است از توانایی کاربرد اصول علمی فرضیه ها ، قضایا ودیگر مفاهیم انتزاعی در وضعیت مناسب ، « بکار بستن » یادگیری در سطح بدون اینکه هیچ گونه راه حلی ارائه شود . یعنی استفاده از مطالب انتزاعی )اندیشه های کلی، قواعد اجرایی، روشهای کلی( در موقعیتهای عینی وعملی . همچنین توانایی استفاده از اصول و قوانین علمی و استفاده از محاسبات ریاضی در موقعیتهای عملی زندگی این حیطه فراتر از فهمیدن است این حیطه فراتر از فهمیدن است .

حیطه تحلیل

شکستن یک موضوع ومطلب به اجزاءیا عنا صر تشکیل دهنده ی آن به گونه ای که سلسله مراتب اندیشه ها به صورتی روشن داده شود وروابط میان اندیشه های بیان نشده مشخص گردد مثال : « ارتباط بین فرسایش خاک در ایران را با میزان مهاجرت روستائیان به شهر تحلیل نمایید » این طبقه از سه خرده طبقه زیر تشکیل می شود :

-1 تحلیل عناصر :

توانایی تشخیص واقعیتها از فرضیه ها ، توانایی تشخیص فرضهای بیان نشده در یک مطلب خواندنی

-2 تحلیل روابط :

توانایی تشخیص روابط علت ومعلول از سایر روابط ، توانایی تشخیص بیانات مربوط از بیانات نامربوط دریک بحث

-3 تحلیل روابط سازما نی :

توانایی تشخیص نقطه نظرها یا تعصب های نویسنده در بیان یک واقعه تاریخی ، توانایی تشخیص فنون مورد استفاده در مطالب ترغیبی

حیطه ترکیب

کنار هم گذاشتن عناصر وبخشها برای ایجاد یک کل یکپارچه وتولیدطرح یا ساختی که قبلا بدین شکل وجود نداشته است . ترکیب همان فعالیتی است که به آفرینندگی یا خلاقیت معروف است .

بررسی کنید چگونه میتوان با توسعه گردشگری، به توسعه اقتصادی در کشور دست یافت ؟ مثال -1 تولید یک اثر بی همتا یا منحصر به فرد توانایی نوشتن مقاله واثر ، توانایی بیان تجارب شخصی به طور موثر

-2 تولید یک نقشه یا یک مجموعه اقدامات پیشنهادی :

توانایی پیشنهادها وطرق جدید در یک موضوع خاص ، توانایی ابداع طرح های جدید برای یک مشکل یا موضوع خاص

-3 استنتاج مجموعه ای از روابط انتزاعی :

توانایی تدوین یک نظریه جدید علمی کاربردی، توانایی انجام اکتشافات ، اصول و قوانین علمی

حیطه ارزشیابی

داوری درباره ی ارزش مطالب وموضوعات برای مقاصد معین : مثال " عوامل موثر در بروز سیلاب حوضه آبخیز اترک را مورد ارزیابی قرار دهید "

این طبقه از دو خرده طبقه زیرتشکیل شده :

برای قضاوت درباره یک اثر « بر حسب معیارهای درونی » داوری براساس شواهد درونی : توانایی کاربرد ملاکهای داده شده 2 )( توانایی نشان دادن اشتباهات منطقی یک بحث پس از تهیه جدول دو بعدی تصمیم می گیرید که چند سوال از چه نوعی برای امتحان خوب است تا همه محتوا از سطح و نظر عمق مطلب مورد سنجش قرار گیرد . با توجه به توان دانش آموزان و زمان امتحان پس از این تصمیم گیری سوالات را طوری انتخاب کنید تا هیچ هدفی دور از نظر شما پنهان نماند و از بعضی از اهداف و محتواها زیادتر از اندازه سوال طرح نگردد . سوالات را طوری طرح می کنیم تا همه حیطه شناختی مورد سنجش قرار گیرد و البته باید توجه داشته باشیم که تعداد سوالهایی که سطح دانش و درک و فهم را می سنجد بیش از بقیه سطوح می باشد اما باید حتما از بقیه سطوح هم سوال طرح گردد . بعد از مشخص شدن تعداد و نوع سوالات با توجه به جدول مشخصات و سطوح یادگیری شروع به طراحی سوال کنید و پس از طرح سوال به اندازه کافی نوبت به تنظیم انها می رسد که به چند روش می توان آنها را مرتب کرد . بهترین نوع دسته بندی سوالات این است که سوالات را از صحیح – غلط ، جور کردنی، چندگزینه ای ، کوتاه پاسخ، تشریحی دسته بندی کنیم . و سپس بارم و راهنما یی لازم را برای نحوه پاسخ دادن هر گروه می نویسیم جا برای اطلاعات لازم مانند نام و نام خانوادگی،نام درس،نام معلم، زمان پاسخگویی مشخص کنیم . و سپس به پاکنویسی آن بپردازیم . پس از پاکنویسی آن را به یکی دیگر از همکاران می دهیم تا او نیز نظر خود را درباره آنها بگوید تا اگر اشتباهی و یا نکته ای جامانده است قبل از تکثیر اصلاح گردد

موافقین ۰ مخالفین ۰ ۹۲/۰۹/۰۷

نظرات  (۰)

هیچ نظری هنوز ثبت نشده است

ارسال نظر

ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی